Een record: minister Demir voorziet 3,2 miljard euro voor schoolgebouwen, cijfers onderstrepen de noodzaak

Bijna de helft van de schoolgebouwen dateert van voor 1970

Vlaamse scholen beslaan gezamenlijk zo’n 19 miljoen vierkante meter, blijkt uit de Schoolgebouwenmonitor, een vijfjaarlijks rapport dat de toestand van de schoolinfrastructuur in kaart brengt. Hoewel het patrimonium nog steeds sterk verouderd is, daalt het aandeel oude gebouwen geleidelijk: bijna de helft (47%) van de scholen dateert van vóór 1970, terwijl 16% van de scholen in de laatste tien jaar werd gebouwd.

Eerdere inspanningen van opeenvolgende onderwijsministers om de verouderde infrastructuur aan te pakken, brachten extra investeringen, maar de nood blijft hoog. Bij het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (Agion), dat de monitor opstelde, stonden op 1 januari 2024 zo’n 2.034 scholen ingeschreven voor subsidies voor bouw- of renovatieprojecten, ter waarde van bijna 4,5 miljard euro. De scholen van het Gemeenschapsonderwijs (GO!) zijn hierin niet opgenomen, omdat zij op een andere manier subsidies ontvangen.

Minister Demir stelt dat de komende jaren de grootste investeringsgolf ooit zal plaatsvinden. Het jaarlijkse budget stijgt volgens haar kabinet van 571 miljoen euro in 2025 naar 750 miljoen euro in 2029, goed voor een totaal van circa 3,2 miljard euro aan renovatie, nieuwbouw en extra capaciteit.

“We beginnen niet van nul. Maar de achterstand in schoolinfrastructuur is gigantisch: wachtlijsten, oude gebouwen, energieverspilling”, laat Demir weten. Er wordt ook extra geïnvesteerd in bijkomende plaatsen en aangepaste infrastructuur.

Een kwart van de klaslokalen is overbezet

Plaatsgebrek blijft een aandachtspunt: in een kwart van de schoolgebouwen zijn de klaslokalen overbezet, al is dat twee procent minder dan in de vorige meting (2018-2019). In 58% van de gebouwen zijn de klassen volgens capaciteit bezet.

De monitor onderzocht ook welke faciliteiten ontbreken: bijna een derde van de vestigingen heeft geen refter en bijna de helft beschikt niet over een sportzaal. Buiten komen verharde speelplaatsen het vaakst voor (driekwart van de scholen), terwijl slechts de helft een groene of onverharde speelzone heeft.

(Brand)veiligheid en hygiëne blijken onvoldoende

In 84% van de scholen beoordelen directeurs de algemene veiligheid als ‘goed’. Tegelijkertijd zijn er aandachtspunten: in 18% van de gebouwen wordt de brandveiligheid als onvoldoende gezien en 42% heeft onvoldoende inbraakbeveiliging. In één op tien gebouwen is er risico op instabiliteit of instorting.

Er zijn ook verschillen tussen de onderwijsnetten. Scholen in het vrij onderwijs en in het stedelijk, gemeentelijk of provinciaal onderwijs geven vaker aan dat hun gebouwen veilig zijn en technisch in goede staat verkeren, bijvoorbeeld qua verwarming en elektriciteit.

Decreet "Open Scholen" doet zijn werk: meer scholen openen hun deuren voor derden

In twee derde van de scholen worden ruimtes buiten de reguliere lestijden gebruikt, een stijging van 5% tegenover vijf jaar geleden. De helft van de scholen stelt hun lokalen minimaal 13 uur per week ter beschikking van andere activiteiten, zoals sport- en seniorenverenigingen. De overheid stimuleert al jaren dit soort gebruik van schoolinfrastructuur.

Asbest verdwijnt, loden leidingen worden vervangen

In ongeveer drie op de tien scholen zijn nog loden leidingen aanwezig. Water met lood kan schadelijk zijn voor het zenuwstelsel, waardoor een kwart van de scholen plannen heeft om deze leidingen te vervangen. Asbest is aanwezig in ongeveer zes op de tien scholen. Onlangs werd in de commissie Onderwijs van het Vlaams Parlement een decreet goedgekeurd waardoor de verwijdering van asbest volledig terugbetaald wordt. Steeds meer scholen dienen dossiers in om asbest te verwijderen, benadrukt minister Demir.

Conclusie

Een positief signaal van de huidige regering om verder te bouwen op de inspanningen van voorgaande regeringen en een recordbudget vrij te maken voor investeringen in een sector die het hard nodig heeft.